อำเภอมหาชนะชัย
เขตการปกครอง
อำเภอมหาชนะชัย ประกอบด้วย ๑๐ ตำบล ๑๐๓ หมู่บ้าน
| ๑. ฟ้าหยาด | (Fa Yat) | หมู่บ้าน |
| ๒. หัวเมือง | (Hua Mueang) | หมู่บ้าน |
| ๓. คูเมือง | (Khu Mueang) | หมู่บ้าน |
| ๔. ผือฮี | (Phue Hi) | หมู่บ้าน |
| ๕. บากเรือ | (Bak Ruea) | หมู่บ้าน |
| ๖. ม่วง | (Muang) | หมู่บ้าน |
| ๗. โนนทราย | (Non Sai) | หมู่บ้าน |
| ๘. บึงแก | (Bueng Kae) | หมู่บ้าน |
| ๙. พระเสาร์ | (Phra Sao) | หมู่บ้าน |
| ๑๐. สงยาง | (Song Yang) | หมู่บ้าน |
จังหวัดยโสธร แบ่งเขตการปกครอง ออกเป็น ๙ อำเภอ ได้แก่
| อำเภอเมืองยโสธร | อำเภอเลิงนกทา | อำเภอไทยเจริญ | อำเภอกุดชุม | อำเภอทรายมูล |
| อำเภอป่าติ้ว | อำเภอคำเขื่อนแก้ว | อำเภอมหาชนะชัย | อำเภอค้อวัง |
ที่ตั้งและอาณาเขต
อำเภอมหาชนะชัย อยู่ทางตอนใต้ของจังหวัดยโสธร อยู่ห่างจากตัวจังหวัดประมาณ ๓๙ กิโลเมตร มีพื้นที่ประมาณ ๔๕๕.๒๗ ตารางกิโลเมตร หรือ ๒๘๔,๕๔๓.๗๕ ไร่ โดยมีอาณาเขตติดต่อกับเขตปกครองอื่นๆ ดังนี้
| ทิศเหนือ | ติดต่อกับอำเภอพนมไพร (จังหวัดร้อยเอ็ด) และอำเภอคำเขื่อนแก้ว (จังหวัดยโสธร) |
| ทิศตะวันออก | ติดต่อกับอำเภอเขื่องใน (จังหวัดอุบลราชธานี) |
| ทิศใต้ | ติดต่อกับอำเภอค้อวัง (จังหวัดยโสธร) และอำเภอราษีไศล (จังหวัดศรีสะเกษ) |
| ทิศตะวันตก | ติดต่อกับอำเภอศิลาลาด (จังหวัดศรีสะเกษ) และ อำเภอพนมไพร (จังหวัดร้อยเอ็ด) |
ประวัติความเป็นมา
ช่วงปลายรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ เมืองอุบลราชธานีมีพระพรหมราชวงศา (ท้าวกุทอง) เป็นพระประเทศราชผู้ครองเมือง ท่านมีบุตรหลายคนที่มีความสามารถเป็นเจ้าเมืองอุปฮาด (อุปราช) ประกอบกับในระยะนั้น บริเวณที่ตั้งอาณาเขตติดต่อกับจังหวัดศรีสะเกษในปัจจุบัน มีโจรผู้ร้ายชุกชุม ยากแก่การปกครองและปราบปราม ท่านจึงให้ท้าวปุตะคำพูน (คำพูน สุวรรณกูฎ) ซึ่งเป็นบุตรออกไปสำรวจพื้นที่เพื่อจัดตั้งเมืองใหม่ ท้าวคำพูนได้ออกสำรวจพื้นที่และได้พิจารณาเห็นว่า “บ้านเวินชัย” (ปัจจุบันเป็นบ้านเวินชัย หมู่ที่ ๕ ตำบลผือฮี) มีทำเลเหมาะสม และมีลำชี (แม่น้ำชี) ไหลผ่านสะดวกแก่การคมนาคมทางเรือ จึงได้ทำรายงานให้พระพรหมวงศาขอจัดตั้งเมืองขึ้นที่บ้านเวินชัย โดยให้เป็นแขวงเมืองขึ้นต่อเมืองอุบลราชธานี
ต่อมาวันแรม ๑๑ ค่ำ เดือน ๑๒ ปีกุน เบญจศก จ.ศ. ๑๒๒๕ (ตรงกับ พ.ศ. ๒๔๐๖) พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้จัดตั้ง เมืองมหาชนะชัย ขึ้นที่บ้านเวินชัย และได้ทรงแต่งตั้งท้าวปุตะคำพูนเป็นเจ้าเมืองมหาชนะชัย และพระราชทานนามท้าวคำพูนว่า “พระเรืองไชยชำนะ” และแต่งตั้งท้าวโพธิราช (ผา) เป็นอุปฮาด ท้าววรกิตติกา (ไชย) เป็นราชวงศ์ และท้าวอุเทน (หอย) เป็นราชบุตร
พระเรืองไชยชำนะได้ปกครองเมืองที่บ้านเวินชัยประมาณเดือนเศษก็พบว่า บริเวณดังกล่าวมีสภาพภูมิประเทศคับแคบ ขยายตัวเมืองได้ยาก ประกอบกับเป็นคุ้งน้ำเซาะดินพังอยู่เสมอ ดังนั้นจึงได้ย้ายเมืองใหม่มาตั้งที่บ้านฟ้าหยาดในปัจจุบัน
พระเรืองไชยชำนะปกครองเมืองมหาชนะชัยจนถึงแก่กรรม พระสิทธิจางวางได้เป็นเจ้าเมืองสืบต่อมาอีก ๑๕ ปี ก็ถึงแก่กรรมอีก ทางราชการจึงได้ยุบเมืองมหาชนะชัยเป็น อำเภอมหาชนะชัย ขึ้นตรงต่อเมืองอุบลราชธานี พร้อมกับแต่งตั้งท้าวสุริยนต์ บุตรพระสิทธิจางวาง เป็นนายอำเภอมหาชนะชัยคนแรก (สันนิษฐานว่าเป็นคนเดียวกับหลวงวัฒนวงศ์โทนุบล)
เนื่องจากอำเภอมหาชนะชัยตั้งอยู่บ้านฟ้าหยาด ตำบลฟ้าหยาด กระทรวงมหาดไทยจึงได้เปลี่ยนชื่ออำเภอมหาชนะชัยเป็น อำเภอฟ้าหยาด ตามประกาศกระทรวงมหาดไทยลงวันที่ ๒๔ เมษายน พ.ศ. ๒๔๖๐ จนกระทั่งถึงวันที่ ๑๗ เมษายน พ.ศ. ๒๔๘๒ กระทรวงมหาดไทยจึงได้เปลี่ยนชื่อจากอำเภอฟ้าหยาดเป็น “อำเภอมหาชนะชัย” อีกครั้งหนึ่ง ต่อมาเมื่อวันที่ ๑ กรกฎาคม ๒๔๘๒ กระทรวงมหาดไทยได้โอนตำบลธาตุน้อย อำเภอมหาชนะชัย (ยกเว้นหมู่ที่ ๒, ๓, ๑๑ และ ๑๒ ในขณะนั้น) ไปขึ้นกับอำเภอเขื่องใน จังหวัดอุบลราชธานี ส่วนหมู่ที่ ๒, ๓, ๑๑ และ ๑๒ ในขณะนั้น ของตำบลธาตุน้อย ให้โอนไปขึ้นกับตำบลฟ้าห่วน อำเภอมหาชนะชัย จังหวัดอุบลราชธานี
เมื่อวันที่ ๑ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๑๕ อำเภอมหาชนะชัยจึงได้ย้ายไปขึ้นกับจังหวัดยโสธรจนถึงปัจจุบัน ต่อมาเมื่อวันที่ ๒ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๑๘ กระทรวงมหาดไทยเห็นว่าท้องที่อำเภอมหาชนะชัย จังหวัดยโสธร มีพื้นที่กว้างขวางประกอบกับพลเมืองมีจำนวนมาก จึงได้แบ่งท้องที่ตำบลฟ้าห่วน ตำบลกุดน้ำใส และตำบลน้ำอ้อม ออกไปจัดตั้งกิ่งอำเภอค้อวัง
คำขวัญ
มหาชนะชัย พระเรืองไชยลือเลื่อง
เมืองแห่งดอกจาน นมัสการพระพุทธบาท
ธรรมชาติลำน้ำชี ประเพณีแห่มาลัย
แหล่งข้อมูล
วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี. อำเภอมหาชนะชัย. สืบค้นเมื่อ วันที่ ๑๕ พฤษภาคม ๒๕๖๖, จาก: https://kku.world/ytxm9
สถานที่ท่องเที่ยว
วัดพระพุทธบาทยโสธร อำเภอมหาชนะชัย
พระธาตุบุญตา อำเภอมหาชนะชัย
วัดศรีวีรวงศาราม อำเภอมหาชนะชัย
พระเจดีย์บูรพาจารย์ วัดหอก่อง อำเภอมหาชนะชัย
วัดป่าหนองบัวแดง สาขาที่ 140 วัดหนองป่าพง อำเภอมหาชนะชัย
สวนรุกขชาติน้อมเกล้า อำเภอมหาชนะชัย
ทุ่งบัวแดง อำเภอมหาชนะชัย